gwiazdosz najmniejszy
Status na Czerwonej liście – E
Występowanie: IX-XI
Niejadalny
[singlepic id=3371 w=640 h=640 float=center]
Geastrum minimum Schwein. [as ‘Geaster’], Schr. naturf. Ges. Leipzig 1: 58 (1822)
Owocnik: początkowo kuliste, 0,3-1 (-2) cm średnicy, barwy brudnobiałej lub żołtawobiałej, często całe pokryte warstewką grzybni przerastającej liczne cząsteczki podłoża, na ogół długo utrzymującą się. W miarę dojrzewania owocnik przyjmuje barwę szarawą, szaroochrową. Egzoperydium (osłona wewnętrzna) pęka do połowy na 6-8-12 trójkątnych płatów, które rozchylają się gwiaździsto osiągając średnicę – 4 cm. Płaty odginają się od osi i podginają tworząc rodzaj podpórek z warstewką grzybni endperydium zostaje wyniesione ku górze. Endoperydium (osłona wewnętrzna) kuliste, 0,4-1,2 cm średnicy, cienkie, pergaminowe, jasne, szarobrązowe lub ochrowobrązowe, szarobiałe. Na jego powierzchni widoczna jest biała warstewka drobnych kryształków szczawianu wapnia. U nasady endoperydium znajduje się wyraźna apofiza. Perystom niski, stożkowaty, często płaski, jedwabisto-frędzelkowaty, jaśniejszy od pozostałej części endoperydium. Talerzyk odgraniczony wałeczkiem.
Gleba: ciemnobrązowa.
Wysyp zarodników: ciemnobrązowy.
Budowa mikroskopowa: zarodniki kuliste, 4,5 – 5,5 (-7,0) µm, brodawkowate. Strzępki włośni jasnobrązowe, do 4,5 µm grubości.
Środowisko: pojawia się głównie w miejscach kserotermicznych, na piaskach, na stepach, na skraju lasów.
Uwagi: gatunek niezbyt częsty. Podobny gwiazdosz karzełkowaty (Geastrum schmidelii) ma wyraźnie karbowany perystom.
Synonimy:
Geastrum minimum var. fumosicollum V.J. Staněk, Fl. ČSR, B-1, Gasteromycetes: 435, 786 (1958)
Literatura:
W. Rudnicka-Jezierska, Flora Polska. Grzyby (Mycota). Tom XXIII. Purchawkowe (Lycoperdales), tęgoskórowe (Sclerodermatales), pałeczkowe (Tulostomatales), gniazdnicowe (Nidulariales), sromotnikowe (Phallales), osiatkowe (Podaxales). Instytut Botaniki PAN. Kraków, 1991.
[nggallery id=438]
Opracowanie: Waldemar Czerniawski